با نام خداوند عالی اعلی
معاد ، بازگشت به جدی ترین زندگی
نویسنده: اصغر طاهرزاده
با نام خداوند عالی اعلی
معاد ، بازگشت به جدی ترین زندگی
نویسنده: اصغر طاهرزاده
متن روایت عنوان بصری به همراه ترجمه
این روایت از حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام منقول است، و مجلسی در کتاب «بحار الانوار» ذکر نموده است؛ و چون دستورالعمل جامعی است که از ناحیة آن إمام هُمام نقل شده است، ما در اینجا عین الفاظ و عبارات روایت و به دنبال آن ترجمهاش را بدون اندک تصرّف ذکر مینمائیم تا محبّین و عاشقین سلوک إلی الله از آن متمتّع گردند:
فَقَالَ لِی یَوْمًا: إنِّی رَجُلٌ مَطْلُوبٌ وَ مَعَ ذَلِکَ لِی أَوْرَادٌ فِی کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ ءَانَآءِ اللَیْلِ وَ النَّهَارِ، فَلاَ تَشْغَلْنِی عَنْ وِرْدِی! وَ خُذْ عَنْ مَالِکٍ وَ اخْتَلِفْ إلَیْهِ کَمَا کُنْتَ تَخْتَلِفُ إلَیْهِ.
با نام خداوند عالی اعلی
گفتار اول -(2) :
در عرف و ادبیات دینی ما، اغلب مناجات در مورد نجوا و
سخنان خصوصی انسان با خدا به کار میرود و شرایط روحی خاص و شرایط بیرونی ایجاب
میکنند که انسان آهسته با خداوند سخن گوید. مثلاً وقتی انسان میخواهد در پیشگاه خداوند
به گناهان خود اعتراف کند، چون مایل نیست دیگران از گناهان و عیوب او باخبر شوند،
آهسته در پیشگاه خداوند به گناهانش اعتراف میکند و بههیچوجه با دادوفریاد
گناهانش را برنمیشمارد تا دیگران از آنها مطلع گردند.
همچنین گفتوگوهای عاشقانه بین عاشق و معشوق بهصورت رمزی و خصوصی مطرح میشوند و هنگامی که بنده عاشق در برابر معشوق و معبود خود قرار گرفته، آهسته به نجوای با معشوق میپردازد و طبع این گفتوگوهای عاشقانه و محبتآمیز ایجاب نمیکند که بلند و بهگونهای ادا شوند که اغیار از آنها باخبر شوند.
در مقابل مناجات، «ندا» به صدایی گفته میشود که بلند و فریادگونه
است که انسان از راه دور کسی را صدا میزند و یا از راه نزدیک، ولی نه بهقصد
رساندن صدا به طرف مقابل، بلکه با انگیزهای دیگر، مانند آرام شدن و تخلیه روانی
صدای خود را بلند میکند.
بر این اساس، وقتی انسان خدا را ندا میدهد و با صدای بلند
و فریادگونه او را میخواند که گرفتاریها و سختیها او را در کمند خود گرفتهاند
و او برای رهایی از گرفتاریها و سختیها و با ناراحتی خداوند را به فریادرسی خود
فرامیخواند. در برابر این دو واژه، «دعا» دارای مفهوم عام و معنایی گسترده است و
به خواستن با هر زبانی و با هر کیفیتی، خواه از راه دور باشد یا نزدیک و خواه بلند
باشد و خواه آهسته، دعا اطلاق میگردد.
در آغاز مناجات شعبانیه هر سه واژه «دعا»، «ندا» و «مناجات» به کار رفته است و معصوم (علیه السلام) میفرماید:
وَاسْمَعْ دُعَائِی إِذَا دَعَوْتُک وَاسْمَعْ نِدَائِی إِذَا نَادَیْتُک وَأَقْبِلْ عَلَیَّ إِذَا نَاجَیْتُک؛(1)
»و بشنو دعایم را آنگاه که تو را میخوانم و بشنو ندایم را آنگاه که تو را ندا میکنم و رو به من آور آنگاه که با تو مناجات میکنم «.
با نام خداوند عالی اعلی
گفتار اول -(1)
)بررسی معناشناختی مناجات و جایگاه آن در آموزههای دینی(
مفهوم مناجات و پارهای از مصادیق آن در قرآن
کلمه مناجات و نجوا که همخانواده
هستند، در لغت عرب به معنای درگوشی سخن گفتن و راز گفتن و سخن گفتن خصوصی با دیگری
میباشند. برخی برآنند که نجوای در کلام به این حاصل میشود که جمعی یا دو نفر در
خلوت با یکدیگر سخن گویند، خواه سرّی سخن گویند و خواه آشکارا. پس سرّی و درگوشی
سخن گفتن در معنای مناجات نهفته نیست و مناجات سخنی است که دور از اغیار باشد.(1) با این لحاظ مناجات با آهسته سخن گفتن
بیشتر تناسب دارد تا با بلند سخن گفتن و آواز برآوردن. بر این اساس خواندن مناجاتی
که از اهلبیت(علیهم السلام) وارد شده و یا اشعاری که برخی در نجوای خویش با خدا سرودهاند،
نجوا و مناجات نیست بلکه خواندن مناجات است. چه اینکه در دعا کردن، انسان بهقصد انشا
چیزی را میخواند و از خدا درخواست میکند و خواندن دعاهایی که از سوی اهلبیت(علیهم السلام) وارد شده، دعای خود انسان بهحساب نمیآید، چون انسان به هنگام
خواندن آنها قصد انشا ندارد و به قصد حکایت جملاتی را بیان میکند و در این صورت
انسان دعا نمیکند، بلکه به خواندن دعا میپردازد و گاهی شخصی که آن دعاها را میخواند
توجهی به معانیشان ندارد.
به هرحال، مناجات به معنای رازگفتن و خصوصی سخن گفتن است و گاهی مناجات بین دو انسان صورت میپذیرد و گاهی بین انسان و خدا و گاهی بین خدا و انسان. از شمار قسم اول و مصادیق نکوهیده آن، در برخی از آیات قرآن از نجوا و سخنان درگوشی منافقان و کسانی که ایمان به خدا نداشتند و با هدف توطئه و دسیسه، علیه مؤمنین خصوصی و درگوشی با یکدیگر صحبت میکردند و باعث حزن، اندوه و نگرانی مؤمنان میشدند نکوهش شده است و خداوند خطاب به مؤمنان میفرماید:
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا تَنَاجَیْتُمْ فَلَا تَتَنَاجَوْا بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَمَعْصِیَتِ الرَّسُولِ وَتَنَاجَوْا بِالْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ؛(2) ؛
»ای کسانی که ایمان آوردهاید، چون با یکدیگر راز گویید رازی مگویید که در آن گناه و ستم و نافرمانی پیامبر باشد و با یکدیگر به نیکوکاری و پرهیزکاری راز گویید و از خدایی که بهسوی او برانگیخته میشوید پروا کنید«.
مناجات خمس عشر
فرازی از مناجات الراغبین امام سجاد (علیه السلام):
اِلهى اِسْتَشْفَعْتُ بِکَ اِلَیْکَ،
وَاسْتَجَرْتُ بِکَ مِنْکَ،
اَتَیْتُکَ طامِعاً فى اِحْسانِکَ،
راغِباً فِى
امْتِنانِکَ، مُسْتَسْقِیاً وابِلَ طَوْلِکَ، مُسْتَمْطِراً غَمامَ فَضْلِکَ،
طالِباً مَرْضاتَکَ، قاصِداً جَنابَکَ، وارِداً شَریعَهَ رِفْدِکَ،
مُلْتَمِساً
سَنِىَّ الْخَیْراتِ مِنْ عِنْدِکَ، وافِداً اِلى حَضْرَهِ جَمالِکَ،
مُریداً وَجْهَکَ،طارِقاً بابَکَ، مُسْتَکیناً لِعَظَمَتِکَ..
خدایا ؛
خودت را به درگاهت شفیع آورم ...
و از تو به خودت پناه برم ....
به درگاهت آمدهام در حالىکه آزمندم...
به احسانت مشتاقم ،
به دریافت بخششت تشنهام ...
به باران رحمتت باران جویم ....
از ابر فضل و احسانت جویاى اسباب خشنودیت هستم ...
و عازم تشرف به آستانت گشتهام....
در جویبار عطایت وارد گشته ...
و خواهشمند بهترین نیکیهاى تو هستم ....
بار نیاز به درگاه حضرت تو فرود آورده...
و ذات تو را خواهانم ،
کوبنده ام در رحمتت را ...
و خوارم در برابر عظمت...
1396/04/04
امام حسن مجتبى (علیه السلام) می فرماید:
کشف الغمه ج 3 ص 312 بحارالانوار ج 52، ص 279 ، الزام الناصب ص 66.
با نام خداوند عالی اعلی
شرح چهل حدیث از حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
تالیف : على اصغر رضوانى
حدیث بیستم
تقوا، ثمره ى پرداخت حقوق واجب مالى
أَنَّهُ مَنِ اتَّقى رَبَّهُ مِنْ إِخْوانِکَ فِی الدّینِ وَأَخْرَجَ مِمّا عَلَیْهِ إِلى مُسْتَحِقّیهِ، کانَ آمِناً مِنَ الْفِتْنَةِ الْمُبْطِلَةِ، وَمِحَنِهَا الْمُظْلِمَةِ الْمُظِلَّةِ وَمَنْ بَخِلَ مِنْهُمْ بِما أَعارَهُ اللّهُ مِنْ نِعْمَتِهِ عَلى مَنْ أَمَرَهُ بِصِلَتِهِ، فَإِنَّهُ یَکُونُ خاسِراً بِذلِکَ لاُِولاهُ وَآخِرَتِهِ . 1
همانا، کسىکه در حقوق برادران دینى تو، حریم الهى را نگه دارد و حقوق مالى اى را که بر گردن دارد، به مستحقش برساند، از فتنه اى که انسان را به راه باطل مى کشاند، و از محنت هاى تاریکى که سایه بر آن افکنده، ایمن خواهد بود، و کسى که بخل ورزد و از نعمت هایى که ایزد، به عاریت، در اختیار او گذاشته است، به مستحقش ندهد، در دنیا و آخرت زیانکار خواهد بود.
با نام خداوند عالی اعلی
شرح چهل حدیث از حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
تالیف : على اصغر رضوانى
حدیث نوزدهم
زکات، پاک کننده ى نفس
أمّا أَمْوالُکُمْ فَلا نَقْبَلُها إِلاّ لِتَطَهَّرُوا، فَمَنْ شاءَ فَلْیَصِلْ وَمَنْ شاءَ فَلْیَقْطَعْ، فَما آتانی اللّهُ خَیْرٌ مِمّا آتاکُمْ . 1
امّا اموال شما، پس آن ها را نمى پذیریم، مگر به خاطر این که پاک شوید. پس هر که مى خواهد، بپردازد، و هر که نمى خواهد، نپردازد. آن چه خدا به ما عطا کرده، از آن چه به شما عطا نموده بهتر است.
با نام خداوند عالی اعلی
شرح چهل حدیث از حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
تالیف : على اصغر رضوانى
حدیث هجدهم
رجوع به فقها در عصر غیبت
أَمَّا الْحَوادِثُ الْواقِعَةُ فَارْجِعوُا فیها إِلى رُواةِ حَدیثِنا، فَإِنَّهُمْ حُجَّتی عَلَیْکُمْ وَأَنَا حُجَّةُ اللّهِ عَلَیْهِمْ . 1
امّا در رویدادهاى زمانه، به راویان حدیث ما رجوع کنید. آنان، حجت من بر شمایند و من، حجّت خدا بر آنانم.
با نام خداوند عالی اعلی
شرح چهل حدیث از حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
تالیف : على اصغر رضوانى
حدیث هفدهم
(غیبت از مقدرات الهى است)
أَقْدارُ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ لا تُغالَبُ وَإِرادَتُهُ لا تُرَدُّ وَتَوْفیقُهُ لا یُسْبَقُ . 1
تقدیرهاى خداوند عزّوجلّ مغلوب نمى شود، و اراده اش برگشت ندارد، و بر توفیق او هیچ چیز پیشى نمى گیرد.
با نام خداوند عالی اعلی
شرح چهل حدیث از حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
تالیف : على اصغر رضوانى
حدیث شانزدهم
علّت تأخیر در ظهور امام (علیه السلام )
وَلَوْ أَنَّ أشْیاعَنا ـ وَفَّقَهُمُ اللّهُ
لِطاعَتِهِ ـ عَلَى اجْتِماع مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفاءِ بِالْعَهْدِ
عَلَیْهِمْ لَما تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنَ بِلِقائِنا، وَلَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ
السَّعادَةُ بِمُشاهَدَتِنا عَلى حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَصِدْقِها مِنْهُمْ بِنا،
فَما یَحْبِسُنا عَنْهُمْ إِلاّ ما یَتَّصِلُ بِنا مِمّا نَکْرَهُهُ وَلا نُؤْثِرُهُ
مِنْهُمْ. 1
اگر شیعیان ما ـ که خداوند توفیق طاعتشان دهد ـ در راه ایفاى پیمانى که بر دوش دارند، همدل مى شدند، میمنت ملاقات ما از ایشان به تأخیر نمى افتاد، و سعادت دیدار ما زودتر نصیب آنان مى گشت، دیدارى بر مبناى شناختى راستین و صداقتى از آنان نسبت به ما; علّت مخفى شدن ما از آنان چیزى نیست جز آن چه از کردار آنان به ما مى رسد و ما توقع انجام این کارها را از آنان نداریم.
با نام خداوند عالی اعلی
شرح چهل حدیث از حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
تالیف : على اصغر رضوانى
حدیث پانزدهم
بهره مندى انسان از امام غائب
أَمّا وَجْهُ الاِْنْتِفاعِ بی فی غَیْبَتی فَکَالاِْنْتِفاعِ بِالشَّمْسِ إِذا غَیَّبَتْها عَنِ الاَْبْصارِ السَّحابُ . 1
امّا چگونگى استفاده از من در غیبتم، همانند استفاده از خورشید است هنگامى که ابرها آن را از دیدگان پنهان نگاه دارد.
با نام خداوند عالی اعلی
شرح چهل حدیث از حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
تالیف : على اصغر رضوانى
حدیث دوازدهم
برآوردن حاجات مردم
مَنْ کانَ فی حاجَةِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ کانَ اللّهُ فی حاجَتِهِ . 1
هر کسى که به دنبال حاجت خداوند عزّوجلّ باشد، خداوند نیز دنبال کننده و برآورنده ى حاجت او خواهد بود.
با نام خداوند عالی اعلی
شرح چهل حدیث از حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
تالیف : على اصغر رضوانى
حدیث یازدهم
فضیلت تسبیح تربت سیدالشهداء (علیه السلام)
مِنْ فَضْلِه، أَنَّ الرَّجُلَ یَنْسى التَّسْبیحَ وَیُدیرُ السُّبْحَةَ فَیُکْتَبُ لَهُ التَّسْبیحُ . 1
از فضایل تربت حضرت سیّدالشهداء(علیه السلام)آن است که چنان چه تسبیح تربت حضرت در دست گرفته شود، ثواب تسبیح و ذکر را دارد، گر چه دعایى هم خوانده نشود.
با نام خداوند عالی اعلی
شرح چهل حدیث از حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
تالیف : على اصغر رضوانى
حدیث دهم
سجده ى شکر
سَجْدَةُ الشُّکْرِ مِنْ أَلْزَمِ السُّنَنِ وَأَوْجَبِها ... فَإِنَّ فَضْلَ الدُّعاءِ وَالتَّسْبیحِ بَعْدَ الْفَرائِضِ عَلَى الدُّعاءِ بِعَقیبِ النَّوافِلِ، کَفَضْلِ الْفَرائِضِ عَلَى النَّوافِلِ، وَالسَّجْدَةُ دُعاءٌ وَتَسْبیحٌ . 1
سجده ى شکر، از لازم ترین و واجب ترین مستحبات الهى است ... همانا، فضیلت دعا و تسبیح پس از واجبات بر دعاى بعد از نوافل، همانند فضیلت واجبات بر نوافل است. سجده، دعا و تسبیح است.
با نام خداوند عالی اعلی
شرح چهل حدیث از حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
تالیف : على اصغر رضوانى
حدیث هشتم
دورى از شیطان به وسیله ى نماز
ما أَرْغَمَ أَنْفَ الشَّیْطانِ أَفْضَلُ مِنَ الصَّلاةِ، فَصَلِّها وَأَرْغِمْ أَنْفَ الشَّیْطانِ . 1
هیچ چیز به مانند نماز، بینى شیطان را به خاک نمى ساید، پس نماز بگذار و بینى ابلیس را به خاک بمال.
با نام خداوند عالی اعلی
شرح چهل حدیث از حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
تالیف : على اصغر رضوانى
حدیث هفتم
مشیّت خداوند و خواست اهل بیت (علیهم السلام(
قُلُوبُنا أَوْعِیَةٌ لِمَشِیَّةِ اللّهِ، فَإِذا شاءَ شِئْنا، وَاللّهُ یَقُولُ: وَما تَشاؤُونَ إِلاّ أَنْ یَشاءَ اللّهُ 1-2
دل هاى ما ظروفى براى خواست خداوند است. اگر خدا چیزى را اراده کند و بخواهد، ما نیز اراده کرده، خواهیم خواست. خداوند متعال مى فرماید: و شما نمى خواهید مگر این که خداوند بخواهد.