کتمان و عفت در عشق ...

بنام خدا

کتمان و عفت در عشق  :
شیخ الرئیس و خواجه‌ی طوسی در نمط نهم (مقامات العارفین) یکی از شرایط رسیدن به کمال را عشق عفیف دانسته‌اند ـ یعنی عفت را در مسئله عشق و ترقی به کمالات دخیل دانسته‌اند . 1

در روایات اسلامی نیز به این مسئله اشاره شده است که عرفا به اقتباس از روایات این مباحث را طرح نموده‌اند:

« من عشق فعفّ ثم مات مات شهیداً» ..

و « من عشق و کتم و عفّ فمات و هو شهید» ..

و « من عشق و کتم و عفّ و صبر غفر اللّه له و ادخله الجنه» ..

و « ما المجاهد الشهید فی سبیل اللّه باعظم اجراً ممّن قدر فعفً » .

عفاف در عشق ورزی از مقدمات و اسباب پیشرفت و ترقی است، اگر عفاف را در این احادیث مخصوص عشق مجازی بدانیم، پله‌ای خواهد بود برای ترقی و راه‌یابی به عشق حقیقی الهی، کتمان و عفاف و صبر هر سه از شرایط عشق است و اگر این شرایط در عشق حیوانی و نفسانی رعایت شود صعود به قلّه عشق حقیقی آسان خواهد بود.

مقام شهادت که یکی از عالی‌ترین مقامات معنوی است که به عاشق عفیف و کتوم و صبور اعطاء می­شود. کتمان و پوشیده داشتتن سرّ عشق و اندوه آن نیز از توجه عرفا و فلاسفه بدور نبوده است.

امام در کتمان عشق چنین فرموده :

غم عشق تو به جان است و نگویم به کسی

که در این بادیه غـــمزه غـمخواری نیسـت

راز دل را نتـــــــــوانم بــه کســی بگشــایـم

که در این دیــــر مغان راز نگهداری نیست

سرّ عشق است که جــــز دوست نداند دیگر

می نگنجد غـم هجـــــــران وی ‌اندر گفتــار

راز بیهـــوشی و مسـتی و خراباتی عشــق

نتـوان گـفت که از راهبــــران بی‌خبــریم 2.

آنچه در مـــدت هجر تو کشیـدم هیـهات

در یکی نامه محال است که تحریـر کنم 3

__________________

1-حسین بن عبداللّه شیخ ابو علی سینا ـ الاشارات ج 3، چاپ اول، قم، انتشارات: النشر البلاغه، 1375، ص 4ـ80

2-امام خمینی «دیوان اشعار» ص 73.  ص 121. ص 165

3-حافظ،‌ دیوان، ص 471